ဖ---ဖက္မ်ိဳး ၆-ပါး၊ မွ ဖြားသစ္စကို၊ စကားဆို၊

ဖက္မ်ိဳး ၆-ပါး၊ ကုန္သည္မ်ား၊ ခြဲျခား အကၡရာ။ ။ ရွမ္းျပည္မွလာေသာ သနပ္ဖက္မ်ိဳး ၆-ပါးကို အကၡရာ ၆-လံုးျဖင့္မွတ္၍ ျပသည္၊
ခ ဖက္, ေခါင္ဖက္၊
က ဖက္, ရြက္ၾကီး၊
လ ဖက္, ရြက္လတ္၊
စ ဖက္, စကဖက္၊
၀ ဖက္, ရြက္၀ိုင္း၊
သ ဖက္, ရြက္ေသး။

ဖ႐ုသ၀ါစာ အဂၤါ ၃-ပါး။ ။ ၎င္းဒုစ႐ိုက္ကံ ေျမာက္ႏိုင္ေသာ အဂၤါ ၃-ပါး။
(၁) ေကာပ-စိတ္ဆိုးအမ်က္ထြက္ျခင္း၊
(၂) ဥပကု႒- ဆဲေရးတိုင္းထြာ ခံရသူ၊
(၃) အေကၠာသန-ဆဲေရးျခင္း, ၾကမ္းတန္းစြာဆိုျခင္း။

ဖ႐ုသ၀ါစာကံ၏ မေကာင္းက်ိဳး ၅-ပါး။ ။ အေျပာအဆိုၾကမ္းၾကဳတ္သူတို႔ ရရွိခံစားရေသာ မေကာင္းက်ိဳးမ်ား။
(၁) ငရဲ, တိရစၦာန္, ျပိတၱာဘံု၌ ျဖစ္ရျခင္း၊
(၂) သတၱ၀ါမ်ား၏ အမုန္းကို ခံရျခင္း၊
(၃) မိမိစိတ္ကို မၾကည္လင္ေစျခင္း၊
(၄) အကဲ့ရဲ႕ခံရျခင္း၊
(၅) အသံ ၾကမ္းတန္းပ်က္စီးျခင္း။

ဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္ ၄-ေယာက္။ ။ ဖိုလ္ပုဂၢိဳလ္ ၄-ေယာက္ဟူ၏။
(၁) ေသာတာပတၱိ ဖလ႒ာန္၊
(၂) သကဒါဂါမိ ဖလ႒ာန္၊
(၃) အနာဂါမိ ဖလ႒ာန္၊
(၄) အရဟတၱ ဖလ႒ာန္။

ဖလသမာပတ္မ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ဖိုလ္၀င္စားမႈမ်ိဳး ၃-ပါး။
(၁) မဂၢါနႏၲရ ဖလ သမာပတၱိ- မဂ္၏ အျခားမဲ့၌ ျဖစ္ေသာ ဖလသမာပတ္၊
(၂) ၀ဠဥၨန ဖလ သမာပတၱိ- စိတ္, ေစတသိက္, စိတၱဇ႐ုပ္တို႔ကို ေခတၱျငိမ္းေအးေစ၍ သုခေရး'သက္သက္' သံုးသပ္ခံစားေနေသာ ဖလသမာပတ္၊
(၃) အာယုသခၤါရ ဖလ သမာပတၱိ- 'အာယုပါလန'လည္းဟူ-သက္ထိန္းသက္ေစာင့္ ဖလသမာပတ္၊ ခိုးသား႐ိုက္စဥ္ ရွင္ေမာဂၢလာန္ ၀င္စားေသာ ဖလသမာပတ္မ်ိဳးကို ဆိုလိုသည္။

« ဖာ »

ဖာလာမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ေဆးက်မ္း ေ၀ါဟာရမ်ား။
(၁) ဖာလာသီး၊
(၂) ဖာလာနဖိတ္၊
(၃) တူလာနဖာ၊
(၄) စူလာနဖာ၊
(၅) ဖာလာ၀တီ။

« ဖံု »

ဖံုအခင္းမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ရဟန္းေတာ္မ်ား ၀ိနည္းပညတ္ေတာ္က ခြင့္ျပဳသည့္ (ဘံုလွ်ိဳမ်ိဳး ၅-ပါး)ကိုေခၚသည္။ အက်ယ္ (ဘံုလွ်ိဳမ်ိဳး ၅-ပါး) ၌ၾကည့္ပါကုန္။

« ဖို »

ဖိုလ္ ၄-တန္။ ဖိုလ္တရား ၄-ပါး။ ။ ေလာကုတၱရာ ၀ိပါက္စိတ္လည္း ဟူ၏။
(၁) ေသာတာပတၱိ ဖိုလ္စိတ္၊
(၂) သကဒါဂါမိ ဖိုလ္စိတ္၊
(၃) အနာဂါမိ ဖိုလ္စိတ္၊
(၄) အရဟတၱ ဖိုလ္စိတ္။

ဖိုလ္ပုဂၢိဳလ္ ၄-ေယာက္။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ အဓိပၸါယ္ (ဖလ႒ာန္ပုဂၢိဳလ္ ၄-ေယာက္) ႏွင့္ တူ၏။

ဖိုလ္ ၀င္စားျခင္းမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ အဓိပၸါယ္ (ဖလသမာပတ္ ၃-မ်ိဳး) ႏွင့္ အတူတူပင္ျဖစ္၏။

ေဖာင္း၀တ္ျမင္းျပား၊ မ်ိဳး ၁၀-ပါး၊ မိန္႔ၾကား အႆၾကန္။ ။ သကဋဘာသာ အႆၾကႏၷက်မ္း၌ ေဖာင္း၀တ္ေမြး ျမင္းဆယ္မ်ိဳးကို ဤသို႔ျပထားသည္။
(၁) ေဖာင္း၀တ္ညိဳ၊
(၂) ေဖာင္း၀တ္ျဖဴ၊
(၃) ေဖာင္း၀တ္ေျပာက္၊
(၄) ေဖာင္း၀တ္ျပာ၊
(၅) ေဖာင္း၀တ္မြဲ၊
(၆) ေဖာင္း၀တ္ေျခာက္၊
(ရ) သမင္၀မ္း၊
(၈) ေဖာင္း၀တ္နီ၊
(၉) သင္းေခြ၊
(၁၀) ဗယ္လင္း။

« ဖ် »

ေဖ်ာ္ရည္ ၈-မ်ိဳး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ (အေဖ်ာ္ ၈-ပါး) ၌ ႐ႈပါ။

« ျဖ »

ျဖစ္ေတာ္ေပါင္းမွာ၊ ေလာင္းျမတ္စြာ၊ တရာ သံုးဆယ့္ေျခာက္။ ။ ဘုရားအေလာင္း၏ ပါရမီခန္း၀ယ္ တိရစၦာန္ဘ၀၌ ထင္ရွားေသာ ဇာတ္ေတာ္၏ ၀တၳဳေပါင္း ၁၃၆-ပါးကို ေရွးပညာရွိမ်ား စပ္ဆိုထားခဲ့ေသာ ဤဘုရားရွိခိုးလကၤာျဖင့္ သိရာ၏၊
"ၾသကာသ ၾသကာသ ၾသကာသ ဗုဒၶကုၤရ၊ ေလာင္းျမတ္လွသည္၊
အစၾကိဳးၾကာ၊ ဆယ့္ေျခာက္ခါႏွင့္၊ ဟသၤာကိုးျဖစ္၊ ေျခာက္ျဖစ္ကားခို၊ က်ီးညိဳ သံုးခါ၊
သံသာက်ဴးထိပ္၊ ကရ၀ိက္ ငါး၊ ေလးကားကိႏၷရီ၊ စာမရီဆယ့္ငါး၊ ေမ်ာက္ကားတဆယ္၊
ဆင္၀ယ္ဆယ့္တစ္၊ ႏြားျဖစ္ဆယ့္ေလး၊ ဧေကး သိႏၶ၀၊ ကြၽဲ အ႒ႏွင့္၊ သံျမသာေညာင္း၊ ဥေဒါင္း ႏွစ္ခါ၊
သာလိကာ သတၱ၊ ဒြါဒသ ၾကက္၊ ၀က္ကား ဆယ့္သံုး၊ ေပါင္း႐ံုးမ်ားစြာ၊ တရာသံုးဆယ္၊ ေျခာက္ျဖစ္၀ယ္ကို၊
အႏၲရာယ္မရွိ၊ ေဘးမထိသည့္၊ မုနိျမတ္ေလာင္း၊ ျဖစ္ေတာ္ေပါင္းဟု၊ ေအာက္ေမ့သဒၶါ၊ ၾကည္ညိဳစြာျဖင့္၊
ခါခါျမတ္ႏိုး၊ လက္စံုမိုးကာ၊ ရွိခိုးပါ၏ ဘုရား။"
မွတ္ခ်က္။ ။ အေလာင္းေတာ္ျမတ္၏ ထင္ရွားသည့္ တိရစၦာန္ဘ၀ေတြမ်ားစြာက်န္ေသးေၾကာင္းကို ကြၽႏ္ုပ္တို႔လက္ရွိ ပိဋကေတာ္ျဖင့္သိသာ၏၊ ဤေရွးေဟာင္း လကၤာကား ဘာကိုရည္စူးသည္ မသိရ။

« ဖြာ »

ဖြားဖက္ေတာ္ ၇-ပါး။ ။ သုတ္မဟာ၀ါ ။႒။ ၁၈။ ဗုဒၶဘုရားရွင္ႏွင့္ အတူ ဖြားျမင္ေပၚေပါက္လာၾကေသာ အရာ၀တၳဳ ၇-ပါး။ " အာ, ေဗာ, ကာ, ယ, ဆန္, ေရႊ, ကဏ္" တို႔ပင္တည္း။
(၁) အာ- အာနႏၵာေထရ္၊ ဘုရားညီေတာ္၊
(၂) ေဗာ-ေဗာဓိပင္၊
(၃) ကာ- ကာလုဒါယီေထရ္ (သို႔မဟုတ္) အမတ္၊
(၄) ယ- ယေသာဓရာေဒ၀ီ၊
(၅) ဆန္- ဆႏၷေထရ္၊ သို႔မဟုတ္ အမတ္၊
(၆) ေရႊ- ေရႊအိုးၾကီးေလးလံုး၊
(၇) ကဏ္- က႑ကျမင္းျဖဴေတာ္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ဗုဒၶ၀င္အ႒ကထာ၌ အရွင္အာနႏၵာေထရ္ျမတ္ကို ဖြားဘက္ေတာ္ တပါးအျဖစ္ျဖင့္ ျပဆို၏၊ ထိုမွတပါး အရွင္အာနႏၵာအစား "အာေရာဟဏ ဟတၳီ" ဟူ၍ မဂၤလာစီးေတာ္ဆင္ကို ဖြင့္ျပေသာက်မ္းမ်ားလည္း ရွိေသး၏။

ဖြားသစ္စကို၊ စကားဆို၊ ပုဂၢိဳလ္ ၅-ေယာက္ အဘယ္နည္း?။ ။ ၎င္း သ႐ုပ္ကို (ေမြးဖြားစကို၊ စကားဆို) ဟူေသာ သ႐ုပ္၌ ႐ႈပါ။