မု-မူ-ေမ-ေမာ-မို-မ်---မုေ႒ာ ၉-ဆူ၊ မွ ေမ်ာက္ဥအျပား၊

မုေ႒ာ ၉-ဆူ၊ တည္ေတာ္မူ၊ စည္သူ မင္းေလာင္းျမတ္။ ။ အေလာင္းစည္သူမင္းႀကီး
တိုင္းခန္းလွည့္ လည္ရာ မေလးကြၽန္းမွ သိၾကားနတ္တို႕ဆက္လိုက္ေသာ သရကၡန္ေခၚ သာရဂႏၶ နံ႕သာသစ္ကို ပုဂံသို႕ ဆိုက္ေရာက္ေသာအခါ 'မု႒ိ' ေခၚ လက္တဆုပ္ပမာဏစီ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ ၉-ဆူထုေတာ္မူ၍ ေစတီပုထိုး ထည္ထား ကိုးကြယ္ေတာ္မူေၾကာင္းႏွင့္ သိရ၏၊ ဤ၌ မု႒ိ ပါဠိမွ- မုေ႒ာ ျဖစ္လာကာ လက္တဆုပ္ပမာဏကို ေခၚဆိုေၾကာင္း မွတ္ရာ၏။
အတြင္းမုေ႒ာ ၉-ဆူ။
(၁) စႀကံ မုေ႒ာ၊
(၂) ဆီးေတာ မုေ႒ာ၊
(၃) သစၥာရ မုေ႒ာ၊
(၄) ဆည္းလည္း မုေ႒ာ၊
(၅)ေရႊေတာင္ဦးမုေ႒ာ၊
(၆) ေတာင္ငယ္ေလးမ်က္ႏွာ မုေ႒ာ၊
(၇) လမ္းလြဲ မုေ႒ာ၊
(၈) နံကိုင္း မုေ႒ာ၊
(၉) ဂူနီ မုေ႒ာ။

အျပင္မုေ႒ာ ၉-ဆူ။
(၁)ျပင္စႀကံ မုေ႒ာ၊
(၂) ရန္ေအာင္ျမင္ မုေ႒ာ၊
(၃) သမာန္ မုေ႒ာ၊
(၄) ကန္ေတာ္ေအာက္ မုေ႒ာ၊
(၅) ရွားေတာ မုေ႒ာ၊
(၆) ပုည မုေ႒ာ၊
(၇) ငွက္ျမတ္နား မုေ႒ာ၊
(၈) ပဲ၀ဲမုေ႒ာ၊
(၉) ေခ်ာက္ဘုရားလွ မုေ႒ာ။
မွတ္ခ်က္။ ။ဤ၌ အမည္ႏွင့္ ေနရာ႒ာနတို႕ကို အမ်ိဳးမ်ိဳး အဆိုရွိၾက၏၊ ပညာရွိမ်ားထံ အမွန္မူ၍ ယူၾကပါကုန္။

မုဆိုးမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ပါဏာတိပါတ္ျဖင့္ သက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ၪပသူလူၾကမ္းႀကီး ၃-ဦး။
(၁) မာဂ၀ိက- သားမုဆိုး, သားသတ္သမား၊
(၂) သာကုဏိက-ငွက္မုဆိုး, ၾကက္ ငွက္သတ္သူ၊
(၃) ေက၀႗-ေရမုဆိုး, တံငါ, အင္းသားႀကီးမ်ား။

မုတၱမ ၃၂-ၿမိဳ႕။ ။ မြန္တိုင္း ၃-ရပ္တြင္ မုတၱမ မ႑လေခၚ သထံုတိုင္း၏ ၿမိဳ႕မ်ား။
ေကာ့ပိန္, က်ိဳင္း, ဇြယ္ယ, က်ိတ္, ေအာက္သို႕, ျမ၀တီ, ေပါင္, သဇိုစ္, ထားက်ိဳင္, လႈိင္းဘြဲ႕၊ (၁၀)
ေမာ္လၿမိဳင္, အထရံ, ၀ယ္ေယာ္, ပါခဂူ, လမိုင္း, ေရး, ဘီလူးကြၽန္း, ဓရယ္, ဇရာ, ကြန္း၊ (၂၀)
ဇမိ, လကြန္းဗ်ည္း, ၿမိဳင္, အလႈိင္, ယင္းၿငိမ္း, ေကာ့, တို၀န္း, အီဗ်စ္, အိပဲ, တိုက္ကလား၊ (၃၀)
ယင္အံု၊ ဘံုဂမိ (၃၂) တို႕တည္း။

မုဒၶဇအကၡရာ ၇-လံုး။ ။ လွ်ာဖ်ားထိပ္ကေလးျဖင့္ အာေစာက္ကို ထိ၍ ရြတ္ဆိုရေသာ အကၡရာမ်ိဳး ၇-ပါး။
"ဋ, ဌ, ဍ, ဎ, ဏ, ရ, ဠ"

မုနိအျပား၊ မ်ိဳး ၆-ပါး၊ ၀ပ္တြား ေတာင္းဆုယူ။ ။ သူေတာ္ေကာင္း သူျမတ္ေလာင္း
ေျခာက္ပါး၊ စူဠနိေဒၵသ ပါဠိေတာ္ ၇၄။
(၁) အာဂါရ မုနိ- သာသနာေတာ္၏ အဆံုးအမခံသူ လူႏွင့္ ပေဒသရာဇ္, ဧကရာဇ္စေသာ မင္းမ်ား၊
(၂) အနာဂါမုနိ-ပုထုဇဥ္ သီလ၀ႏၲရဟန္း၊
(၃) ေသကၡမုနိ- ေအာက္မဂ္ ေအာက္ဖိုလ္ က်င့္ဆဲ ေသကၡပုဂၢိဳလ္ ၇-ေယာက္၊
(၄) အေသကၡမုနိ- ရဟႏၲာပုဂၢိဳလ္၊
(၅) ပေစၥက မုနိ- ဘုရားငယ္ ပေစၥကဗုဒၶါ၊
(၆) မုနိ မုနိ- မုနိတို႕၏အသွ်င္ ဘုရားသခင္။

မုသာ၀ါဒ အဂၤါ ၄-ပါး။ ။ လူမ်ား မုသာ၀ါဒသိကၡာပုဒ္ ပ်က္စီးျခင္းအဂၤါ ၄-ပါး၊ ၎င္း အဂၤါ ၄-ပါးႏွင့္ျပည့္စံုမွ သိကၡာပုဒ္ပ်က္သည္။
(၁) အတထ- မမွန္ေသာ ၀တၳဳ၊
(၂) ၀ိ သံ၀ါဒ စိတၱ- မွားယြင္းေစလိုေသာ စိတ္၊
(၃) တဇၨ ၀ါယမ ထိုစိတ္အားေလွ်ာ္ေသာ ကိုယ္ ႏႈတ္ လံု႕လျပဳျခင္း၊
(၄) တဒတၳ ဇာနန- သူလိမ္တိုင္း သိရွိ ယံုၾကည္ျခင္း။

မုသာ၀ါဒ ကံ၏ မေကာင္းက်ိဳး ၁၆-ပါး။ ။ မဟုတ္မမွန္ လိမ္ညာ ေျပာသူတို႕ရရွိ ခံစားရေသာ အျပစ္မ်ိဳး ဆယ့္ငါးပါး ဟူ၏၊ ခုဒၵကပါဌ အ႒ကထာမွ။
(၁) မၾကည္ၫိုဖြယ္ရာ ရုပ္ဆင္းရွိျခင္း၊
(၂) သြား မညီမၫြတ္ ရွိျခင္း၊
(၃) နား မခ်မ္းသာေသာ အသံ ရွိျခင္း၊
(၄) ၀လြန္း ဆူလြန္းျခင္း၊
(၅) ပိန္လြန္း ေသးလြန္းျခင္း၊
(၆) နိမ့္ ပုလြန္းျခင္း၊
(၇) ျမင့္ ရွည္လြန္းျခင္း၊
(၈) ၾကမ္းတမ္းေသာ အသားအေရ ရွိျခင္း၊
(၉) ခံတြင္းပါးစပ္ပုပ္ညႇီျခင္း၊
(၁၀) ဆြံ႕အ တုန္လႈပ္ျခင္း၊
(၁၁) သူတပါးတို႕မယံုၾကည္ျခင္း၊
(၁၂) တိုေသာ လွ်ာ, စကားမၿပီ ရွိျခင္း၊
(၁၃) လွ်ပ္ေပၚတတ္ျခင္း၊
(၁၄) မိုက္မဲ ေတြေ၀ျခင္း၊
(၁၅) ဥာဏ္ ပညာ နည္းပါးျခင္း၊
(၁၆) ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ျခင္း။

« မူ »

မူလ ၂-ပါး။ ။ ပိဋကေတာ္လာ ဒုကၡအေၾကာင္းရင္း အျမစ္ ၂-ပါး။
(၁)အ၀ိဇၨာ- ဆင္းရဲတာ အမွန္ကို ခ်မ္းသာဟု အမွားသိေနျခင္းသေဘာ။
(၂) တဏွာ- ကာမဂုဏ္တရား၌ သာယာ, ခင္မင္, လိုခ်င္, တပ္မက္, ဆာေလာင္, ျခင္း သေဘာ။

မူလသံထား၊ ၁၈-ပါး၊ စပ္ျငား ကဗ်ာ အဘယ္နည္း?။ ။ ၎င္း သရုပ္ (တက္သံ ၁၈-ပါး)ႏွင့္ တူ၏။

« ေမ »

ေမတၱာအက်ိဳး ၁၁-ပါး။ ။ ပဋိသမၻိဒါမဂ္။ပါ။၃၁၃။႒။ ဒု-အုပ္၂၀၇။ ေမတၱာတရား ပြားမ်ားသူတို႕ မ်က္ေမွာက္ ခံစားရေသာ အက်ိဳး ၁၁-ပါး။
(၁) ခ်မ္းသာစြာ အိမ္ရျခင္း၊
(၂) ခ်မ္းသာစြာႏိုးရျခင္း၊
(၃)မေကာင္းေသာအိပ္မက္ကို မျမင္မက္ရျခင္း၊
(၄)လူတို႕ ခ်စ္ႏွစ္သက္ျခင္း၊
(၅)နတ္တို႕ ျမတ္ႏိုးခင္မင္ျခင္း၊
(၆) နတ္တို႕ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊
(၇) မီး အဆိပ္လက္နက္ မသင့္ႏိုင္ျခင္း၊
(၈) စိတ္လ်င္ျမန္စြာ တည္ၾကည္ျခင္း၊
(၉) မ်က္ႏွာရုပ္ဆင္း ၾကည္လင္ ရႊင္ျပျခင္း၊
(၁၀) မေတြေ၀ဘဲေသရျခင္း၊
(၁၁) ေသေသာအခါ ျဗဟၼာျပည္သို႕ လားရျခင္း။

ေမတၱာမ်ိဳး ၂-ပါး။ ။ သတၱ၀ါမ်ားအေပၚ၌ ခ်စ္ခင္နာလိုစိတ္ ပြားတိုးေစေသာတရား ၂-ပါး။
(၁)ေမတၱာစစ္- အေဒါသ ပုဗၺဂၤမ ေမတၱာယ, သတၱ၀ါမ်ားအေပၚ၌ ခ်စ္ခင္နာလို စြတ္စိုေစးကပ္တတ္ေသာ 'အေဒါသ' စိတၱဳပၸါဒ္၊
(၂)ေမတၱာတု- သားခ်စ္ မယားခ်စ္ မိဘခ်စ္ ဆရာခ်စ္ ေဆြမ်ိဳးခ်စ္သည့္ မခြဲႏိုင္ေသာ အခ်စ္မ်ား၊ ေဂဟသိတေပမေခၚ အိမ္၌မွီေသာ အခ်စ္ေမတၱာတု, ေမတၱာေယာင္မ်ိဳး 'တဏွာေပမ'သာျဖစ္၏။

ေမတၱာမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ မူလပဏၰာသ ။ပါ။ ၂၆၇။႒။ ဒု- အုပ္။ ၁၄၂။ခ်စ္ခင္စြာ ကူညီ ပြားစီးေပးမႈမ်ိဳးသံုးပါး။
(၁) ကာယကံ ေမတၱာ- သတၱ၀ါ အေပါင္းတို႕ ခ်မ္းသာေၾကာင္းအတြက္ ကိုယ္အားျဖင့္ ၀ိုင္း၀န္းေစာင့္ေရွာက္ ကူညီေပးမႈ၊ ကိုယ္ျဖင့္ အရိုအေသေပးမႈ၊
(၂)၀စီကံ ေမတၱာ- ခ်စ္ခင္ေသာ စိတ္ဓာတ္ျဖင့္ ႏႈတ္က>မက္ဆို ေျပာၾကားျခင္း၊
(၃) မေနာကံ ေမတၱာ- သတၱ၀ါအေပါင္းအား ေဘးရန္ခပ္သိမ္း ကင္းၿငိမ္းပါေစဟု စိတ္ျဖင့္ ေအာက္ေမ့ပြားမ်ားျခင္း။

ေမတၱာမ်ိဳး ၅၂၈-ပါး။ ။ ၎င္း၏ သရုပ္အဓိပၸါယ္ အက်ယ္ (ငါးရာ႔ႏွစ္ဆယ္ ရွစ္သြယ္ ေမတၱာ)၌ ျပခဲ့ၿပီ။

ေမတၱာေရွ႕သြားျဖင့္ ေအာင္ျခင္း ၀တၳဳႀကီး ၄-ပါး။ ။ ေမတၱာအစြမ္းျဖင့္ ေအာင္ျမင္ျခင္း
တို႕ကား ပိဋကေတာ္၌မ်ားစြာ ရွိေသာ္လည္း ၎င္း ၄-ပါးျဖင့္ ထင္ရွားေပၚလြင္ ေစလိုက္သည္။
(၁) ဥေတန မင္းႀကီးကို သာယာ၀တီေအာင္ျမင္ျခင္း၊
(၂) ဆီပူေလာင္းသူ သီရိမာကို ဥတၱရာေအာင္ျမင္ျခင္း၊
(၃) နာဠာဂိရိဆင္ကို ဘုရားျမတ္ ေအာင္ေတာ္မူျခင္း၊
(၄) အာဠာ၀ကဘီလူးကို ျမတ္ဘုရားေအာင္ေတာ္မူျခင္း။

ေမထုန္ ၂-ပါး၊ မ်ိဳးအျပား၊ ခြဲျခား မိန္႕ဆိုဘိ။ ။
(၁) ေမထုန္ႀကီး-မိန္းမ,ေယာက်္ား, ကာယကံေျမာက္ အဂၤါဇာတ္ အခ်င္းခ်င္း သြားလာမွီ၀ဲျခင္းမ်ိဳး၊
(၂) ေမထုန္ငယ္- မိန္းမ, ေယာက်္ား ရေသ့ စိတ္ေျဖအားျဖင့္ ကိုယ္လက္သံုးသပ္ ျပဳမူသာယာမႈမ်ိဳး။

ေမထုန္ငယ္ ၇-ပါး။ ။ သတၱဂၤုတၱရ။ပါ။ ၄၃၈။႒။ ၁၆၇-၌ အက်ယ္ရႈ။ အျဗဟၼစရိယ သိကၡာပုဒ္ေတာ္၏ ၫႈိးႏြမ္း ေပါက္ၾကားမႈမ်ိဳး ၇-ပါး၊ မိန္းမç ေယာက်္ား ၂-ဦးလံုး အတြက္ အျပန္အလွန္ ယူရမည္။
(၁) မာတုဂါမ၏ ပြတ္တိုက္ဆုပ္နယ္ႏွိပ္ေပးမႈ၌ သာယာျခင္း၊
(၂) မာတုဂါမႏွင့္ ၿပံဳးကာ ရယ္ကာ တို႕ကာ ဆိတ္ကာ ေနရသည္ကို သာယာျခင္း၊
(၃) မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္၍ အားပါးတရ ၾကည့္ရႈေနရမႈကို သာယာျခင္း၊
(၄) မ်က္ကြယ္ရာ အနီးအနားက ၎င္းတို႕၏ ေျပာသံ ဆိုသံ ရယ္သံကိုၾကား၍ သာယာစြာ နားစိုက္ေထာင္ျခင္း၊
(၅) ေရွးအခါက မာတုဂါမႏွင့္ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီး ျပဳမႈေနထိုင္ က်င့္ႀကံမႈ မ်ိဳးစံုကိုေတြးေတာေအာက္ေမ့ သာယာျခင္း၊
(၆) သူတပါးတို႕ ျပဳမူက်င့္ႀကံ ခံစားေနမႈကိုျမင္ရ၍ သာယာျခင္း၊
(၇) ယခု ဘ၀ ျပဳစုအားထုတ္ရေသာ သီလကုသိုလ္ေၾကာင့္ ေနာက္ဘ၀၌ နတ္မင္းႀကီးျဖစ္ၿပီး နတ္သမီး နတ္သားမ်ားစြာတို႕ႏွင့္ ေပ်ာ္ပါးရန္ ေျမႇာ္လင့္လ်က္ သာယာေနျခင္း။

ေမထုန္ ျပဳဘြယ္ မဂ္- ၃၀။ ။ ၎င္း သရုပ္ (မဂ္ ၃၀၊တနည္း)၌ ျပခဲ့ၿပီ။

ေမထုန္ မမွီ၀ဲအပ္ေသာ မိန္းမမ်ိဳး ၁၄-ပါး။ ။ ထို ဆယ့္ေလးေယာက္တို႕တြင္ အခ်ိဳ႕ကား က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစ၍ အခ်ိဳ႕ကာ ဘာသာတရားႏွင့္ ေလာက၀တ္ ဥပေဒမ်ားက တားျမစ္၍ အျပစ္ရွိသည္၊ အမရိတ ေဘသဇၨက်မ္းမွ၊ ဥတုလာေနသူ, အလိုမရွိသူ, ညစ္ႏြမ္း မသန္႕စင္သူ, မခ်စ္ခင္သူ, ျပည့္တန္ဆာမ, အရြယ္ႀကီးရင့္သူ, ေရာဂါသည္မ, ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႕တဲ့သူ, ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ, ရန္သူမ, အဂၤါဇာတ္၌ အနာရွိသူ, လင္ရွိသူ, မာတုရကၡိတ စသည္ရွိသူ, သီလရွင္မ။

ေမထုန္ မွီ၀ဲလြန္မႈ အျပစ္ ၈-ပါး။ ။ ကာမသွ်ၾတက်မ္း။
(၁) ဘုန္းကံယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း၊
(၂) ဥာဏ္ပညာ ယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း၊
(၃) ခြန္အားဗလ ယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း၊
(၄) အသား,အေရ, ဦးေခါင္း, ပူေလာင္ျခင္း၊
(၅) အေရာင္အဆင္း ေဖ်ာ့ေတာ့ ပ်က္စီးျခင္း၊
(၆) ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါ အဆုပ္နာ ျမစ္ေခ်ာက္ေရာဂါ စြဲကပ္တတ္ျခင္း၊
(၇) အျပင္အပေရာဂါလြယ္ကူစြာ ကူးစက္ႏုိုင္ျခင္း၊
(၈) အသက္တိုျခင္း။

ေမရယမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ၌ ေမ့ေလ်ာ့ေစတတ္ေသာ အရက္မ်ိဳး ၅-ပါး။ ၎င္း သရုပ္ (အရက္မ်ိဳး ၅-ပါး)မွာ ၾကည့္ပါ။

ေမးျမန္းျခင္းရာ၊ ေၾကာင္း ၅-ျဖာ၊ ပုစၦာ ၅-ပါး မွတ္။ ။ အေမးပုစၦာျပဳျခင္း အေၾကာင္း ၅-မ်ိဳး။
(၁)မႏၵ ေမာမူဟတၱာ-ထံုထိုင္း ေတြေ၀ျခင္းေၾကာင့္ေမးျခင္း၊
(၂) ပါပိစၦ ဣစၦာပကတ-လူတဖက္သားအား ႏွိမ္နင္းႏွိပ္စက္လိုေသာ အလိုဆိုး ယုတ္မာစိတ္ေၾကာင့္ ေမးျခင္း၊
(၃) ပရိဘ၀- မာနတရားျဖင့္ သူတပါးအား မေထေလးစား ျပဳလိုေသာေၾကာင့္ ေမးျခင္း၊
(၄) အညာတု ကာမ- မိမိ ကိုယ္တိုင္ အဟုတ္အမွန္ သိလိုေသာေၾကာင့္ ေမးျခင္း၊
(၅) ဇာေနတု ကာမ- သူတပါး မသိေသာအရာကို မွန္ကန္က်နစြာ သိေစရန္ ေျဖၾကားလိုေသာေၾကာင့္ ေမးျခင္း။

« ေမာ »

ေမာေနယ်တရားမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ရဟန္းမုနိ၏ အျဖစ္ကိုၪပတတ္ေသာ တရားအျပား ၃-ပါးဟူ၏၊ သံဂီတိသုတ္မွ။ (၁) ကာယေမာေနယ်- ကာယဒုစရိုက္မွ စင္ၾကယ္ျခင္း၊
(၂) ၀စီ ေမာေနယ်-၀စီဒုစရိုက္မွ သန္႕ရွင္းျခင္း၊
(၃) မေနာ ေမာေနယ်- မေနာဒုစရိုက္မွ ေရွာင္ရွားျခင္း။

ေမာေနယ် ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ တိကဂၤုတၱရ။ပါ။၂၇၆။႒။၂၃၅။ ၿခိဳးၿခံဆင္းရဲစြာ က်င့္၍မဂ္ဖိုလ္ရွာမွီးေသာ ပုဂၢိဳလ္ထူးႀကီး ၃-မ်ိဳး။
(၁) ဥကၠ႒ေမာေနယ်- ၇-လသာ အသက္ရွည္သည္၊
(၂) မဇၩံဳ ေမာေနယ်- ၇-ရက္သာ အသက္ ရွည္သည္၊
(၃) မုဒု ေမာေနယ်- ၁၆ ရက္သာ အသက္ရွည္သည္။

ေမာက္ကလူ ၂၄။ ။ ၎င္း ေ၀ါဟာရ သရုပ္ကို(ပါလီေကြး ၄၅)၌ ျပန္ရႈပါ။

ေမာက္ခ်အကၡရာ၊ ေရးထံုးလာ၊ ၆-ျဖာ ျမန္မာမႈ။ ။ ျမန္မာစာေပ ေရးသားရာ၌
ေရးခ် ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္တြင္ (ခ, ဂ, င, ဒ, ပ, ၀) ၎င္းဗ်ည္း ၆-လံုးကို အာ, ၾသ, သရ ၂-လံုးတို႕ႏွင့္
ယွဥ္တြဲေသာအခါ " -ါ, ေ-ါ, " ဤ သေကၤတရွိ ေမာက္ခ်ပံုတို႕ႏွင့္သာ တြဲရမည္၊
" -ာ, ေ-ာ, " ဤသေကၤတရွိ ၀ိုင္းခ်ပံုတို႔ႏွင့္ တြဲစပ္မေရးရ ဟူ၏၊
ပံု- ခါ, ဂါ, ငါ, ဒါ, ပါ, ၀ါ, ။

ေမာ္ကေတာ္ေခၚ၊ ကေ၀ေက်ာ္၊ ၄-ေဘာ္ မိနတ္၀န္။ ။ ၎င္း သရုပ္ကို(ကေတာ္ႀကီး ၄-ပါး)၌ ဆိုခဲ့ၿပီ။

« မို »

မိုဃ္း ၄-ပါးႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္ ၄-စား။ ။ မိုဃ္းေလးပါးႏွင့္ ပမာျပ၍ ပုဂၢိဳလ္၄-စား ခြဲျပျခင္း။
(၁) ဂဇၨိတာ ေနာ ၀ႆိတာ- ၿခိမ္းကားၿခိမ္း၏ မရြာေသာမိုဃ္း၊
ဘာသိတာ ေနာ ကတၱာ- အေျပာကား ႀကီး၊ အလုပ္မပါသူ'လူယုတ္မာဟူ၏'၊
(၂) ၀ႆိတာ ေနာ ဂဇၨိတာ-မၿခိမ္းဘဲ ရြာေသာမိုဃ္း၊
ကတၱာ ေနာ ဘာသိတာ-အေျပာမဟုတ္ အလုပ္သမားသက္သက္၊
(၃) ဂဇၨိတာ စ ၀ႆိတာ စ-ၿခိမ္းလည္းၿခိမ္း ရြာလည္းရြာေသာမိုဃ္း၊
ဘာသိတာစ ကတၱာစ-အေျပာႏွင့္ အလုပ္ညီသူ၊
(၄) ေန၀ဇၨိတာ ေနာ ၀ႆိတာ- ၿခိမ္းလည္းမၿခိမ္း ရြာလည္းမရြာ၊
ေန၀ဘာသိတာ ေနာ ကတၱာ- ေျပာလည္းမေျပာ လုပ္လည္း မလုပ္သူ။ စတုကဂၤုတၱရမွ။

မိုဃ္းႀကိဳးမ်ိဳး ၉-ပါး။ ။ သုတ္မဟာ၀ါ ။ပါ။၁၀၉။႒။၁၆၀။ မိုဃ္းႀကိဳးပစ္ျခင္းမ်ိဳး ၉-ပါး ဟူ၏။
(၁) အ သညာ- အသံမျမည္ဘဲ က်ေသာမိုဃ္းႀကိဳး၊
(၂) ၀ိစကၠာ-တူရြင္း ပုဆိန္ ပဲခြပ္မ်ားကဲ့သို႕ အသြားတဖက္သာရွိေသာ မိုဃ္းႀကိဳး၊
(၃) သေတရာ-ရယ္သကဲ့သို႕ က်ေသာ မိုဃ္းႀကိဳး၊
(၄) ဂဂၢရာ-ဂ်က္ဂ်က္ျမည္လ်က္ က်ေသာ မိုးဃ္းႀကိဳး၊
(၅) ကပိသီသာ- ေမ်ာက္မ်က္ႏွာ ေမွ်ာ္သကဲ့သို႕ က်ေသာ မိုဃ္းႀကိဳး၊
(၆) မစၦ ၀ိေလာဠိကာ-ငါးၿမဴးသကဲ့သို႕ က်ေသာ မိုဃ္းႀကိဳး၊
(၇) ကုကၠဋကာ-ၾကက္ေတာင္ျဖန္႕သကဲ့သို႕ က်ေသာ မိုဃ္းႀကိဳး၊
(၈) ဒ႑ မဏိကာ- ထြန္တံုးကဲ့သို႕ က်ေသာ မိုဃ္းႀကိဳး၊
(၉) သုကၡာသနီ-မိုဃ္းပင္ရြာေသာ္လည္း အလွ်ံႏွင့္ တကြျဖစ္၍ ေရမစြတ္ေသာ ေလာင္မီးမိုဃ္းႀကိဳး။

မိုးခ်ဳပ္ညဥ့္ခါ၊ လည္သူမွာ၊ ၆-ျဖာ အျပစ္ရ။ ။ ၎င္းသရုပ္ကို
(အ,ကာလခါ၊ လည္သူမွာ၊ ၆-ျဖာ အျပစ္ရ)ဟူေသာ သုေတသန၌ ဆိုခဲ့ၿပီ။

မိုဃ္းမရြာျခင္း အေၾကာင္း ၅-ပါး။ ။ မိုဃ္းေခါင္ျခင္း အေၾကာင္းတရားငါးပါး၊ ၀လာဟကသံယုတ္။
(၁) ဥပရိ အာကာေသ ေတေဇာဓာတုကုပၸတိ- အထက္ေကာင္းကင္၌ ေတေဇာဓာတ္ ပ်က္၍ မရြာျခင္း၊
(၂) ၀ါေယာဓာတု ကပၸတိ- ၀ါေယာဓါတ္ေခၚ ေလတိုက္ျခင္း ပ်က္၍ မရြာျခင္း၊
(၃) ရာဟု အသူရိေႏၵာ-ရာဟုေခၚ အသူရိန္နတ္ႀကီး လက္၀ါးျဖင့္ခံ၍ သမုဒၵရာသို႕ သြန္ပစ္ေသာေၾကာင့္ မရြာျခင္း၊
(၄) ၀ႆ ၀လာ ဟကေဒ၀ါ ပမတၱာ- မိုဃ္းနတ္သားတို႕ ေမ့ေလ်ာ့မႈေၾကာင့္ မရြာျခင္း၊
(၅) မႏုႆ အဓမၼိကာ- မင္းႏွင့္ လူတို႕ တရားမေစာင့္ ေကာက္က်စ္ယုတ္မာမႈေၾကာင့္ မရြာျခင္း။

မိုဃ္းရြာျခင္း အေၾကာင္း ၈-ပါး။ ။ ခႏၶ၀ဂၢသံယုတ္။႒။၃၂၂။ မိုဃ္းရြာေစတတ္ေသာ အေၾကာင္းတရား ၈-ပါး။
(၁) နဂါးတို႕၏ အာႏုေဘာ္ေၾကာင့္ ရြာျခင္း၊
(၂) ဂဠဳန္တို႕၏ အာႏုေဘာ္ေၾကာင့္ ရြာျခင္း၊
(၃) နတ္တို႕၏ အာႏုေဘာ္ေၾကာင့္ ရြာျခင္း၊
(၄) သစၥာစကားေၾကာင့္ ရြာျခင္း၊
(၅) ဥတု အစြမ္းေၾကာင့္ ရြာျခင္း၊
(၆) မာရ္နတ္ လည့္ပတ္ေသာေၾကာင့္ ရြာျခင္း၊
(၇) တန္ခိုးႀကီးသူတို႕ အာႏုေဘာ္ေၾကာင့္ ရြာျခင္း၊
(၈) ကမၻာပ်က္လိုေသာေၾကာင့္ ရြာျခင္း။

« မ် »

မ်က္ၾကဳတ္တရားမ်ိဳး ၉-ပါး၊ တနည္း ၁၀-ပါး။ ။ ၎င္း၏ သရုပ္အဓိပၸါယ္ကို
(ရန္ၿငိဳးဖြဲ႕ေၾကာင္း၉-ပါး၊ ၁၀-ပါး)၌ ၾကည့္ပါ။

မ်က္ၿငိဳးမာန္ထား နည္း ၉-ပါး။ ။ ၎င္းသရုပ္ (ရန္ၿငိဳးဖြဲ႕ေၾကာင္း တရား ၉-ပါး)၌ ရႈပါ။

မ်က္စိအျပား မ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ဣတိ၀ုတ္။ပါ။၂၃၀။႒။၁၉၆။
(၁) မံသ စကၡဳ-အသားမ်က္စိ၊
(၂) ဒိဗၺစကၡဳ- နတ္မ်က္စိႏွင့္တူေသာ တန္ခိုးမ်က္စိ၊
(၃) ပညာ စကၡဳ-ပညာဥာဏ္အျမင္။

မ်က္စိ ၅-ပါး၊ ျမတ္ဘုရား၊ ပိုင္းျခား ကိုယ္တိုင္သိ။ ။ ၎င္း သရုပ္ကား(စကၡဳ ၅-ပါး)ဟူေသာ သရုပ္ႏွင့္ တူ၏။

မ်က္မာန္ႀကီးျငား၊ ၁၄-ပါး၊ မ်ိဳးစားပုဂၢိဳလ္ အဘယ္နည္း?။ ။ ၎င္းသရုပ္ကို(အမ်က္ႀကီးျငား ၁၄-ပါး) ဟူေသာ သုေတသန၌ ရႈပါ။

မ်က္ရြဲမဏိ၊ ေခၚဆိုဘိ၊ စတု၀ီသတိ အဘယ္နည္း?။ ။ ၎င္းသရုပ္ကို (ပတၱျမားမ်ိဳးျပား၊ ၂၄-ပါး) ဟူေသာ သုေတသန၌ ရႈပါ။

« မ်ိဳ »

မ်ိဳး ၇-ဆက္၊ ေအာက္အထက္၊ စဥ္ဆက္ စပ္၍ယူ။ ။ မဂၤလသုတ္ပ်ိဳ႕ ဋီကာအလို မိမိမွ ေအာက္သို႕ ေရတြက္ေသာ္ "မ်ိဳး ၇-ဆက္"ဟု ေခၚ၏၊ ၎င္းအက်ယ္ (ေဆြ ၇-ဆက္၊ မ်ိဳး ၇-ဆက္)၌ ဆိုခဲ့ၿပီ။

မ်ိဳးေစ့အျပား၊ မ်ိဳး ၅-ပါး၊ မိန္႕ၾကား ၀ိနည္းေတာ္။ ။ ၎င္း၏ သရုပ္အဓိပၸါယ္ကား (ဗီဇမ်ိဳး ၅-ပါး)ႏွင့္တူ၏။

ေမ်ာက္ဥအျပား၊ မ်ိဳး ၆-ပါး၊ ခြဲျခား ေဆးက်မ္းလာ။ ။ ဥတုေဘာဇနက်မ္းမာ ျဖစ္၏။
(၁) ပိ႑ာ လုက- ပေလာပီနံေခၚ ေမ်ာက္ဥတမ်ိဳး၊
(၂) ကထာလုက-သန္သင္းေထာက္ေခၚ ေမ်ာက္ဥတမ်ိဳး၊
(၃) သခၤါလုက-ျဖဴေသာ ေမ်ာက္ဥမ်ိဳး၊
(၄) ဟတၳာလုက-ဆင္စြယ္ကဲ့သို႕ ရွည္ေသာ ေမ်ာက္ဥမ်ိဳး၊
(၅) သတၱာလုက- ၀က္လာဥေခၚ ေမ်ာက္ဥတမ်ိဳး၊
(၆) ရတၱာလုက-ေမ်ာက္ငခ်ိပ္။